Mikrobiota, co musisz wiedzieć?

Czym jest (mikro)flora jelitowa?

Pewnie nie raz spotkaliście się z określeniem flora bakteryjna, czy mikroflora jelitowa. Pojęcia te były wykorzystywane przez wiele lat, ale wraz z rozwojem nauki, okazuje się, że są one błędne. W tamtych czasach naukowcy myśleli, że nasze jelita zasiedlają wyłącznie bakterie – teraz wiemy, że nie tylko one są mieszkańcami, nie należy zapominać o wirusach, grzybach i pierwotniakach.

Czym jest mikrobiota?

Mikrobiota oznacza wszystkie drobnoustroje, zasiedlające organizm człowieka. Jeszcze szerszym pojęciem jest wykorzystywane mikrobiom, który oznacza genom wszystkich mikroorganizmów komensalnych, symbiotycznych oraz chorobotwórczych zasiedlających organizm człowieka. Z doświadczenia wiem, że w publikacjach obu pojęć używa się wymiennie, aczkolwiek nie oznaczają one tego samego i warto o tym wiedzieć! 😊

Mikroorganizmy zasiedlające organizm człowieka tworzą z nim skomplikowaną sieć interakcji. Wszystkie nagłe zmiany w składzie mikrobioty przewodu pokarmowego (dysbioza), mogą mieć związek z występowaniem objawów chorobowych. Z dużym prawdopodobieństwem możemy powiedzieć, że dysbiozy przewodu pokarmowego może być podstawą do rozwoju przewlekłych chorób takich jak choroba Leśniowskiego-Crohna, czy wrzodziejącego zapalenia jelita grubego.

Od czego zależy zróżnicowanie mikrobiomu?

Mikrobiom przewodu pokarmowego jest zróżnicowany na poszczególnych odcinkach, a na występowanie bakterii składa się wiele czynników:

– czynniki zależne od gospodarza (pH, sole żółciowe, enzymy, mucyny itd.),

– czynniki mikrobiologiczne (ruchliwość, enzymy, związki przeciwbakteryjne),

– interakcje pomiędzy drobnoustrojami (np. stężenie tlenu, produkcja witamin, wymaganie pokarmowe),

– dieta (składniki odżywcze, błonnik, leki).

Co wpływa na rozwój prawidłowego mikrobiomu?

Najczęściej wskazuje się:

– rodzaj porodu – u dzieci urodzonych naturalnie stwierdza się bakterie zasiedlające pochwę matki, natomiast u dzieci urodzonych drogą cięcia cesarskiego obserwuje się dominacje bakterii bytujących na powierzchni skóry,

– wiek – największe modyfikacje mikrobiomu jelitowego zachodzą w pierwszych miesiącach życia, tutaj obserwuje się różnice między innymi w karmieniu piersią i karmieniu sztucznymi mieszankami. Mówi się, że pomiędzy 1. A 2. Rokiem życia skład mikrobiomu zaczyna przypominać zestaw mikroorganizmów charakterystycznych dla osób dorosłych i nie ulega już później istotnym zmianom,

– dietę (w okresie dzieciństwa i w życiu dorosłym) – wskazuje się niekorzystny wpływ diety „zachodnioeuropejskiej” na liczebność i zróżnicowanie bakterii, w przypadku spożywania pokarmów zawierających węglowodany złożone można zaobserwować większą ilość bakterii zdolnych do rozkładania włókna roślinnego przyjmowanego z pożywieniem,

– stosowanie antybiotyków – antybiotykoterapia przyczynia się do zmniejszenia ogólnej liczby bakterii w przewodzie pokarmowym oraz znaczącego ograniczenia zróżnicowania gatunkowego.

Wybrane funkcje mikrobiomu jelitowego

Mikroorganizmy jelitowego mają wpływ na równowagę energetyczną zasiedlanego organizmu. Zdolności metaboliczne mikrobiomu pozwalają na przekształcenie złożonych składników pokarmowych w cukry proste lub krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe np. kwas masłowy.

Zespół mikroorganizmów jelit można też uznać za barierę chroniącą człowieka przed drobnoustrojami patogennymi. Obok blokowania dostępu patogenów do komórek nabłonka, mikrobiota chroni przed infekcjami modulując skład dostępnych w jelitach składników odżywczych m.in. zawartości oraz jakości węglowodanów.

Bakterie jelitowe oraz jelitowa tkanka limfatyczna (GALT) pozostają w stanie równowagi, która opiera się o braku wzbudzania lub hamowaniu odpowiedzi immunologicznej. Mikroorganizmy jelitowe konkurując z patogenami o składniki odżywcze oraz powierzchnię konieczną do przylegania do nabłonka, zapobiegają rozprzestrzenianiu i rozmnażaniu drobnoustrojów chorobotwórczych.

Mikrobiom to także produkcja kilku potrzebnych organizmowi człowieka witamin: tiaminy, biotyny, kwasu foliowego, czy witaminy B 12 i witaminy K. Mikroorganizmy jelitowe biorą także udział w aktywacji niektórych związków chemicznych takich jak fitoestrogeny (zdolne do interakcji z układem endokrynnym i modulowania jego funkcji w sposób zbliżony do żeńskich hormonów płciowych).